Παιδική κακοποίηση

Η παιδική κακοποίηση είναι φαινόμενο πλέον σύνηθες και αρκετά κοινό. Δελτία και τίτλοι ειδήσεων, άρθρα και στήλες σε εφημερίδες ή εκτενή ρεπορτάζ σε ποικίλα μέσα ενημέρωσης φανερώνουν την έκταση του φαινομένου και εύλογα δημιουργείται το ερώτημα κατά πόσο είναι τελικά ασφαλές το παιδί, στη σημερινή κοινωνία. Η παιδική κακοποίηση ως φαινόμενο δεν είναι καινούριο και εμφανίζεται σε διάφορες μορφές.  Η παιδική κακοποίηση είναι κάτι περισσότερο από μώλωπες και σπασμένα κόκαλα. Ενώ η σωματική κακοποίηση εμφανίζει οφθαλμοφανή σημάδια, άλλες μορφές κακοποίησης, όπως η συναισθηματική κακοποίηση και η παραμέληση, αφήνουν επίσης βαθιές και μόνιμες πληγές, αυτή τη φορά στη ψυχοσύνθεση των παιδιών.

Το φαινόμενο της παιδικής κακοποίησης εμφανίστηκε στην παγκόσμια ιστορία από αρχαιοτάτων χρόνων. Η ιστορία αριθμεί πολυάριθμα παραδείγματα σοβαρών μορφών κακοποίησης παιδιών όλων των ηλικιών από τους γονείς τους, αλλά και από την ίδια την κοινωνία, η οποία επέτρεψε την εκμετάλλευση τους, κυρίως μέσω της σκληρής εργασίας. Η παιδική κακοποίηση, αυτή καθαυτή, αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητο φαινόμενο, πολύ πρόσφατα, στα μέσα του περασμένου αιώνα. Αρχικά ως  το «σύνδρομο κακοποιημένων παιδιών» και αργότερα ως πολύπλευρο πρόβλημα που θέτει σε κίνδυνο τη σωματική και ψυχική υγεία, την ανάπτυξη, αλλά επίσης και την ίδια τη ζωή των παιδιών.

Η παγκόσμια υιοθέτηση της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού (1979) έχει συμβάλει όχι μόνο στην αναγνώριση του φαινομένου της παιδικής κακοποίησης, αλλά και στην ανάληψη πρωτοβουλιών για την πρόληψη του. Το 1999, μάλιστα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, έδωσε ορισμό για το φαινόμενο της παιδικής κακοποίησης και παραμέλησης, ο οποίος αναγνωρίζει το φαινόμενο της παιδικής κακοποίησης ως πρόβλημα της δημόσιας υγείας.

Οι περισσότεροι γονείς, σήμερα, τείνουν να γίνονται υπερπροστατευτικοί κάτι που μπορεί να καλλιεργήσει στα παιδιά μόνιμη κατάσταση φόβου και ανησυχίας. Ο καλύτερος τρόπος, επομένως χειρισμού περιπτώσεων παιδικής κακοποίησης είναι η αναγνώριση και η εξοικείωση με τα σημάδια της παιδικής κακοποίησης.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η παιδική κακοποίηση συμβαίνεις εντός της οικογένειας. Προβλήματα ψυχικής υγείας όπως η γονική κατάθλιψη, ιστορικό παιδικής κακοποίησης των ίδιων των γονέων ή περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας είναι από τους λόγους που οδηγούν στην παιδική κακοποίηση. Επιπροσθέτως, η φτώχεια και η ανέχεια καθώς επίσης, και ο εθισμός στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά, μπορούν να οδηγήσουν στην παιδική κακοποίηση. Προκαλεί έκπληξη ότι στις περισσότερες των περιπτώσεων της παιδικής κακοποίησης, υπαίτιοι είναι οικεία τους πρόσωπα.

Όπως προαναφέρθηκε, υπάρχουν δύο είδη παιδικής κακοποίησης. Το πρώτο είναι η σωματική κακοποίηση και το δεύτερο η ψυχολογική. Η σωματική κακοποίηση μπορεί να λάβει τη μορφή σεξουαλικής κακοποίησης. Με τον όρο σεξουαλική  κακοποίηση εννοείται οποιαδήποτε μορφή σεξουαλικής πράξης, την οποία το παιδί δεν μπορεί να κατανοήσει και επομένως, να συναινέσει. Τέτοιου είδους πράξεις μπορεί να είναι τα χάδια υπό προϋποθέσεις, άγγιγμα των γεννητικών οργάνων, καθώς και επιδειξιομανία, ηδονοβλεψία και έκθεση στην πορνογραφία. Η σωματική κακοποίηση συμβαίνει ακόμα όταν το σώμα του παιδιού τραυματίζεται από χτυπήματα, κλωτσιές, κάψιμο, ή με άλλους τρόπους επίδειξης δύναμης. Όλες οι παραπάνω μορφές αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα παιδικής κακοποίησης.

Η δεύτερη μορφή της παιδικής κακοποίησης είναι η ψυχολογική κακοποίηση. Αυτή μπορεί να εκφραστεί με διάφορους τρόπους. Μπορεί να είναι σωματική παραμέληση, όταν, δηλαδή ο γονιός δεν προσφέρει τροφή, ένδυση, στέγη, ή δεν καλύπτει άλλες φυσικές ανάγκες  στο παιδί,  ή μπορεί να είναι συναισθηματική κακοποίηση, όταν το παιδί στερείται αγάπης, άνεσης και ζεστασιάς. Παιδική κακοποίηση παρατηρείται όταν το παιδί δεν λαμβάνει την αναγκαία για την υγεία του ιατρική περίθαλψη. Ενώ άλλες φορές, η αυτοεκτίμηση ή συναισθηματική ευεξία του παιδιού πληγώνεται όταν δέχεται λεκτική κακοποίηση που και αυτή με τη σειρά της αποτελεί μορφή παιδικής κακοποίησης.

Η παιδική κακοποίηση, με όποια μορφή κι αν εκδηλωθεί, έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις. Η παιδική κακοποίηση καταστρέφει, αρχικά, την παιδική ηλικία και τις αναμνήσεις αυτής και στην συνέχεια, την ικανότητα να αποδώσουν τα παιδιά στο σχολείο ή μετέπειτα στη δουλειά. Ακόμα, η παιδική κακοποίηση οδηγεί στην έλλειψη εμπιστοσύνης και την αδυναμία καλλιέργειας υγειών σχέσεων, είτε φιλικών είτε ερωτικών. Τα θύματα παιδικής κακοποίησης είναι πολύ δύσκολο να μάθουν να εμπιστεύονται τους ανθρώπους και συνεχώς θα αμφιβάλουν για την αξιοπιστία τους. Αυτό θα σταθεί εμπόδιο στη μετέπειτα ζωή τους καθώς δεν θα συνάπτουν σχέσεις ή θα είναι επιφυλακτικά. Επιπλέον, τα θύματα παιδικής κακοποίησης ακόμα και αν διατηρούν σχέσεις δεν θα μπορούν να ξέρουν τι είναι αυτό που ορίζει τη «καλή» σχέση. 

 Αν από την άλλη,  η παιδική κακοποίηση περιοριστεί στη λεκτική της μορφή, τότε είναι πολύ πιθανό τα συναισθήματα που δημιουργήθηκαν τότε να μην ξεπεραστούν από τα παιδιά και ενδεχομένως να τα αντιμετωπίζουν ως πραγματικότητα. Αυτό θα οδηγήσει αργότερα τα θύματα παιδικής κακοποίησης, να θεωρούν ότι δεν χρειάζονται περαιτέρω εκπαίδευση γιατί οι δυνατότητες τους είναι περιορισμένες ή ακόμα να παραμένουν στη θέση εργασίας τους στην οποία δεν αμείβονται καλά, επειδή πιστεύουν ότι δεν αξίζουν κάτι περισσότερο. 

Δυστυχώς, δεν είναι πάντοτε εφικτό να αναγνωριστούν περιπτώσεις παιδικής κακοποίησης. Τα θύματα παιδικής κακοποίησης, συνήθως, διακατέχονται από φόβο και δεν τολμούν να μιλήσουν σε κάποιον επειδή θεωρούν ότι θα κατηγορηθούν για αυτή τη πράξη ή ακόμα πιστεύουν ότι δεν θα τους πιστέψουν. Τις περισσότερες φορές, η παιδική κακοποίηση γίνεται από οικεία τους πρόσωπα που αγαπούν και τότε ο δισταγμός τους να μιλήσουν μεγαλώνει ακόμα πιο πολύ. Το χείριστο όλων, είναι ότι οι γονείς παραβλέπουν τα σημάδια που προκύπτουν από την παιδική κακοποίηση καθώς φοβούνται να αντιμετωπίσουν την αλήθεια. Οι γονείς οφείλουν πάντα να είναι σε επιφυλακή για τυχόν ανεξήγητες αλλαγές στο σώμα ή τη συμπεριφορά του παιδιού.

Τα θύματα παιδικής κακοποίησης χρειάζονται ειδική στήριξη και θεραπεία. Όσο νωρίτερα τα θύματα παιδικής κακοποίησης λάβουν βοήθεια, τόσο καλύτερα και ταχύτερα θα επανέλθουν στην κανονικότητα. Η παιδική κακοποίηση δεν πρέπει να περνάει απαρατήρητη ούτε στα ψιλά γράμματα. Η κοινωνία στο σύνολο της πρέπει να δείξει την ευαισθητοποίηση της απέναντι σε αυτό το φαινόμενο με δράσεις και αυστηρά μέτρα εναντίον του.