Η παιγνιοθεραπεία είναι μορφή συμβουλευτικής ή ψυχοθεραπείας. Μέσω της παιγνιοθεραπείας, το παιδί μαθαίνει να επικοινωνεί με μεγαλύτερη ευκολία με τους γύρω του. Αναπτύσσει πολύ ευκολότερα εργαλεία που το βοηθούν με την κοινωνικότητά του αλλά και με το να μπορεί να διαχειριστεί δύσκολες ψυχολογικά καταστάσεις, ακόμα και το στρες που ενδεχομένως να προκληθεί από τραυματικές εμπειρίες.

Σαφώς, η παιγνιοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο ως εργαλείο θεραπείας, αλλά και ως εργαλείο διάγνωσης.

Το παιχνίδι, ως δραστηριότητα, καλλιεργεί τη φαντασία του παιδιού, το κάνει πιο δημιουργικό και το βοηθά να συγκεντρώνεται πιο εύκολα σε συγκεκριμένο στόχο. Είναι μέσον εξερεύνησης, μέσον δημιουργίας και εξαιρετικά σημαντικό για τη σωστή ανάπτυξη του ψυχισμού του παιδιού. Ο Πλάτωνας, ήταν από τους πρώτους που ανακάλυψε τη σημασία του παιχνιδιού ως τρόπου έκφρασης, ενώ ακολούθησε ο Ρουσσώ με τον περίφημο «Αιμίλιο» του. Η παρατήρηση του τρόπου που παίζει το παιδί μπορεί, κατά τους δύο αυτούς μεγάλους στοχαστές, να αποκαλύψει πολλά για το χαρακτήρα του παιδιού. Από αυτό και μόνο, είναι πρόδηλο το ότι το παιχνίδι και κατ’ επέκταση η παιγνιοθεραπεία, αποτελεί μέσον έκφρασης πολύ πιο δυνατό από τις λέξεις.

Η παιγνιοθεραπεία είναι μορφή συμβουλευτικής ή ψυχοθεραπείας. Μέσω της παιγνιοθεραπείας, το παιδί μαθαίνει να επικοινωνεί με μεγαλύτερη ευκολία με τους γύρω του. Αναπτύσσει πολύ ευκολότερα εργαλεία που το βοηθούν με την κοινωνικότητά του αλλά και με το να μπορεί να διαχειριστεί δύσκολες ψυχολογικά καταστάσεις, ακόμα και το στρες που ενδεχομένως να προκληθεί από τραυματικές εμπειρίες.
    Σαφώς, η παιγνιοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο ως εργαλείο θεραπείας, αλλά και ως εργαλείο διάγνωσης.

Η παιγνιοθεραπεία ως επιστήμη, μεταχειρίζεται όλες τις πιθανές μεθόδους και είδη παιχνιδιών. Έτσι, η παιγνιοθεραπεία χρησιμοποιεί στις μεθόδους της κούκλες, κουκλοθέατρο, παραμύθι, ζωγραφική και εικαστικά κάθε είδους. Έτσι το παιδί μπορεί να εκφραστεί καλύτερα, και μέσω της παρέμβασης του ψυχοθεραπευτή, οι μέθοδοι της παιγνιοθεραπείας να το βοηθήσουν να διαχειριστεί τα εκφραστικά του μέσα, τις μεθόδους κοινωνικοποίησής του, ακόμη και το στρες που ενδεχομένως να προκλήθηκε από κάποιο ψυχολογικό τραύμα.

Ο ψυχοθεραπευτής οφείλει να δημιουργήσει περιβάλλον ασφάλειας και ηρεμίας για το παιδί, χρησιμοποιώντας τα μέσα που του δίνει η παγνιοθεραπεία. Μέσα από αυτό το περιβάλλον, η παιγνιοθεραπεία θα βοηθήσει το παιδί να διαχειριστεί τα προβλήματά του. Μέσα από φανταστικούς ήρωες που θα δημιουργήσει, το βοηθά, χρησιμοποιώντας τη φαντασία του, να δώσει το ίδιο απαντήσεις στα ερωτήματά του και να υπερβεί δυσκολίες οι οποίες μπορεί να εμποδίζουν την ομαλή ανάπτυξή του όσον αφορά τη συναισθηματική και ψυχική του υγεία.

Η παιγνιοθεραπεία, για να λειτουργήσει, χρησιμοποιεί προς όφελος του παιδιού τα στάδια ανάπτυξης του παιχνιδιού, όπως αυτά έχουν οριστεί μέσω των ερευνών των Dr. Cattanach και Dr. Jennings. Βάσει της θεωρίας τους, το παιχνίδι χωρίζεται σε τρία στάδια, τα οποία είναι βασικά και επηρεάζονται από τον ίδιο τον τρόπο της ανάπτυξης των διαφόρων εκφάνσεων της νοημοσύνης του ανθρώπου, τόσο νοητικά όσο και κοινωνικά και συναισθηματικά. Τα στάδια αυτά, λοιπόν, τα οποία χρησιμοποιεί η παιγνιοθεραπεία, είναι τα εξής: η ενσωμάτωση, η προβολή και το παιχνίδι ρόλων. Η παιγνιοθεραπεία βοηθά όχι μόνο να αναπτυχθούν οι ικανότητες του παιδιού, αλλά επίσης και να επιστρέψουν στην αρτιότερη μορφή τους, όταν αυτές έχουν διαταραχθεί.

Η παιγνιοθεραπεία απευθύνεται κατά βάση σε παιδιά τα οποία έχουν ξεπεράσει το τρίτο έτος της ηλικίας τους. Κοινώς, μπορούν να προβάλλουν τις ιδιότητες συγκεκριμένου ανθρώπου ή συγκεκριμένης κατάστασης σε αντικείμενο και να λειτουργούν συμβολικά, πλάθοντας ιστορία που ο ψυχοθεραπευτής καλείται να ξετυλίξει και μέσω αυτής, να βγάλει τα συμπεράσματα που πρέπει.

Ενώ η παιγνιοθεραπεία βοηθά κυρίως παιδιά τα οποία έχουν τραυματικές εμπειρίες, όπως για παράδειγμα παιδιά χωρισμένων γονιών, ή παιδιά τα οποία έχουν κακοποιηθεί, μπορεί επίσης να βοηθήσει παιδιά εσωστρεφή, παιδιά που πάσχουν από φοβίες ή παιδιά με υπερκινητικότητα και διαταραχές συμπεριφοράς.

Οι μέθοδοι της παιγνιοθεραπείας όμως δεν συνίστανται μόνο για τις παραπάνω κατηγορίες. Μέσω της παιγνιοθεραπείας, το παιδί πρακτικά γνωρίζει καλύτερα τον εαυτό του, καλλιεργεί την φαντασία του και γίνεται υπεύθυνο όσον αφορά την επίλυση των προβλημάτων του. Αυτό το γεγονός βοηθά το παιδί να διαχειρίζεται πολύ καλύτερα τις αγχογόνες περιστάσεις, ειδικά δε ως έφηβος ή ενήλικας. Η παιγνιοθεραπεία ακόμη βοηθά το παιδί να αναπτύσσει πιο υγιείς σχέσεις με τους γονείς του και τους συνομήλικους του. Ακόμη, η παιγνιοθεραπεία, καθώς χρησιμοποιεί τη φαντασία του παιδιού ως μέσο, βοηθά στην καλλιέργεια της δημιουργικότητάς του και στην ελεύθερη έκφρασή του.

Η παιγνιοθεραπεία, συνεπώς, είναι μέθοδος η οποία δημιουργήθηκε για να βοηθήσει το παιδί χρησιμοποιώντας τη φαντασία και τη δημιουργικότητά του, καθώς επίσης και τον βιωματικό χαρακτήρα του παιχνιδιού. Ακόμη, μέσω της παιγνιοθεραπείας, είναι πιθανό το παιδί να ανακαλύψει κρυμμένα ταλέντα του, τα οποία και να αποφασίσει να αξιοποιήσει.

Για να λειτουργήσει, όμως, η παιγνιοθεραπεία όπως ακριβώς πρέπει, ο γονιός οφείλει να ενημερώσει το θεραπευτή σχετικά με το ιστορικό του παιδιού, τους λόγους για τους οποίους επέλεξαν την παιγνιοθεραπεία και τα σημάδια που έχουν δει να παρουσιάζει το παιδί, τα οποία και κρίνουν ως προβληματικά. Οι γονείς ενδεχομένως να χρειαστεί να επισκευτούν ειδικό οι ίδιοι, παράλληλα με την παιγνιοθεραπεία, την οποία έχουν επιλέξει για το παιδί τους.

Συνοψίζοντας, η παιγνιοθεραπεία είναι μέθοδος ψυχοθεραπείας η οποία μπορεί να έχει τα πλέον ευεργετικά αποτελέσματα για το παιδί. Μέσω της παιγνιοθεραπείας το παιδί μπορεί τόσο να θεραπευτεί, όσο και να εκφραστεί, ακόμη και να βρει λύσεις για δύσκολες καταστάσεις, χρησιμοποιώντας μόνο τη φαντασία του. Η παιγνιοθεραπεία σαν μέθοδος, συνεπώς, όχι μόνο βοηθά στην ίαση του παιδιού και στο να ξεπεράσει το ίδιο ορισμένες δυσάρεστες και τραυματικές καταστάσεις, αλλά ακόμη, βοηθά το παιδί να γίνει πιο ισορροπημένος και υπεύθυνος ενήλικας.